"En de antimisbruikbepaling van John Crombez? Die blijft strijdig met het gemeenschapsrecht. De bepaling gaat immers verder dan het Hof van Justitie aanvaardt in het arrest Altun." Het besluit na het arrest Altun (lees meer). Op 11 juli 2018 heeft het Hof van Justitie zich uitgesproken over de procedure die de Europese Commissie in 2015 heeft ingeleid tegen België, naar aanleiding van de antimisbruikbepaling in de Programmawet van 27 december 2012. De ingebrekestelling door de Europese Commissie in 2013 ontlokte de prietpraat-uitspraak van de staatssecretaris.

Antimisbruikwet van 27 december 2012

Artikelen 22 en 23 van de Programmawet van 27 december 2012 geven de Belgische rechtbanken, de RSZ en de sociale inspectie in wezen de mogelijkheid om een A1-verklaring afgegeven door een andere lidstaat naast zich neer te leggen en de betrokken werknemers te onderwerpen aan de Belgische sociale zekerheid, wanneer zij oordelen dat er sprake is van misbruik. De regeling is van in het begin strijdig bevonden met het gemeenschapsrecht. Het Hof van Justitie bevestigt de kritiek, ook na het arrest Altun van 6 februari 2018 (C-359/16).

Kramer versus Kramer

Het arrest Altun is een kentering in de bindendheid van A1 verklaringen maar het is geen vrijgeleide. Het Hof van Justitie geeft de nationale rechter niet zonder meer de bevoegdheid om A1 verklaringen te negeren, in geval van misbruik. Het Hof voorziet de optie enkel wanneer voorafgaand een verzoek is gericht aan de autoriteiten van de lidstaat van afgifte om de verklaringen te heroverwegen en in te trekken. De dialoog- en bemiddelingsprocedure.

Indien de autoriteiten van de lidstaat van afgifte het verzoek niet adequaat behandelen, binnen een redelijke termijn, mag de nationale rechter de A1 verklaringen buiten beschouwing laten indien er sprake is van fraude.

Het Hof van Justitie herhaalt de voorwaarden die zij in het arrest Altun stelde. De A1 verklaring blijft zich in principe opdringen. Enkel bij uitzondering, onder de voorwaarden van het arrest Altun, mag de verklaring buiten toepassing worden verklaard in geval van fraude.

La revancha de Altun

Het Hof wijst erop dat de Belgische regeling in geen enkel opzicht voorziet in de verplichting om de dialoog- en bemiddelingsprocedure van de verordeningen 883/2004 en 987/2009 op te starten. Het Hof stelt ook vast dat ook de Belgische socialezekerheidsinstellingen (RSZ, RSVZ) en de Belgische social inspecteur buiten elke gerechtelijke procedure om kunnen beslissen om gedetacheerde werknemers te onderwerpen aan de Belgische sociale zekerheid. De regeling gaat dus verder dan het Hof van Justitie verdraagt. De regeling is in strijd met het gemeenschapsrecht.

Het gemeenschapsrecht als kompas

De antimisbruikbepaling lijkt op een scene uit La Grande Bellezza. Decadentie, een regeling zonder kracht, ten val. De boodschap van het Hof van Justitie is duidelijk. Fraude kan niet worden getolereerd, maar dat betekent niet dat lidstaten op eigen houtje het gemeenschapsrecht naast zich mogen neerleggen. Slechts binnen de grenzen uitgezet in het arrest Altun kan een A1 verklaring door een Belgische rechtbank eenzijdig buiten beschouwing gelaten worden. Het arrest zou meteen ook de rechtspraak van de Belgische rechtbanken moeten keren die buiten de voorwaarden van het arrest Altun om de toepassing van de Belgische sociale zekerheid, rechtstreeks of onrechtstreeks, opdringen. A far l'amore comincia tu.

Kurt Devos